سندرم پرنده چرب چیست ؟
سندرم پرنده چرب ( obesity bird syndrome یا Oily Bird Syndrom ) در لاشه جوجه های گوشتی که در حین ملامسه چرب و روغنی هستند، مشاهده می شود و اغلب حاوی کیسه های آب متراکم شده در ناحیه زیر پوستی می باشند.OBS در آب و هوای گرم در وضعیت نا مطلوب به خصوص دمای بالا و زمان طولانی اهمیت بیشتری دارد،ضمن اینکه در جوجه های گوستی ماده بیشتر قابل توجه است.افزودن روغن های غیر اشباع به جیره منجر به OBS نشده و فقط شیوع آن با تغذیه پیه افزایش می یابد. خصوصیات OBS ناشی از تغییراتی است که در ساختار کلاژن پوست ایجاد می شود. لایه های مختلف پوست آسان تر ازهم جدا و پاره شده،روغن و یا آب در کیسه ها به خصوص در ناحیه پشتی متراکم می شوند. اتصال عرضی کلاژن در پوست پرندگان مبتلا نقص داشته و به این ترتیب این ساختار اتصالی مهم به طور ناقص در بدن توزیع شده و توسعه یافتند. کلاژن ناقص می تواند همراه با کمبود مس یا افزایش ویتامینA جیره درOBS ، تاثیرگذار باشد به هر حال از آنجایی که عملکرد در جوجه های گوشتی هنگامی که OBS اتفاق می افتد اغلب طبیعی است، احتمالا تعادل جیره به خودی خود عامل عمده در این بیماری نیست.
وقوع و نشانه های عمومی سندرم پرنده چرب:
همانطور که از نام این عارضه پیداست، پرندگان مبتلا به سندرم پرنده چرب دارای پوستی هستند که در ملامسه چرب و روغنی بودن آن احساس می شود. گارت(۱۹۷۵) اولین کسی بود که در توضیح علایم آن، چربی زیر پوستی به خصوص در ناحیه پشت را بیان داشت. درآن زمان گارت بیان داشت که این سندرم بیشتر در جوجه های گوشتی مسن تر و به خصوص آنهایی که در ماه های گرم تابستان با جیره های پر انرژی تغذیه شده بودند، مشاهده شد.این مشکل در مراکز کشتارگاهی خاص، یعنی جاهایی که فشار و استرس بیشتری در مراحل کشتار و به خصوص عمل پرکنی وارد می شود، مطرح است. بسیار جالب است که این وضعیت در پرندگانی که با دست پرکنی شده اند، به ندرت دیده می شود. گارت همچنین مشاهده کرد که این حالت با افزایش جذب و ذخیره آب در لاشه، به ویژه با قسمتهایی از پوست که خاصیت ارتجاعی آن تحت تاثیر قرار گرفته باشد، ارتباط دارد. ضمن اینکه این تجمع آب اغلب در پرندگان ماده دیده می شود. جن سن و همکاران(۱۹۸۰) در تشریح پوست چرب لاشه ها بیان داشتند که این مشکل اغلب در کیسه های پوست در ناحیه پشت جدا شدند، قابل توجه است. از آنجایی که پوست در این حالت بیشتر در معرض پارگی است، قسمتهای آب آورده پوست پاره شده وسطح پوست اطراف آن را روغنی می کند.
پاتولوژی و تغییرات متابولیک در سندرم پرنده چرب:
یک نشانه عمومی در پرندگان مبتلا، تغییراتی است که در ساختمان پوست پیدا می شود، به طوری که لایه های پوست برای جا دادن روغن و آب سرد در خود از یکدیگر جدا شده و همینطور آسانتر پاره می شوند. ظاهرا اشباع بودن چربی ها در ایجاد این بیماری تاثیری ندارد، اما تغییراتی در استحکام لایه های مختلف پوست به وجود می آید. رام شاو و همکاران(۱۹۸۶) مشاهده کردند که پوست لاشه های مبتلا به آسانی از همدیگر و از ماهیچه های زیر ان جدا می شوند. فشردگی پنج لایه کلاژنی زیر لایه خارجی پوست به نظر کمتر از حالت عادی است و در پایین ترین لایه، از سلولهای چربی بیشتری برخوردار است.
رام شاو وهمکاران بیان داشتند که در اغلب پستانداران حداقل استحکام پوست تحت تاثیر لایه های میانی آن می باشد. در حالی که این محققان مشاهده کردند تغییرات چندانی در ضخامت پوست پرندگان مبتلا دیده نمی شود،اما به نظر می رسد که استحکام آن در مقابل پاره شدن کاهش می یابد. نقطه ذوب چربی در این پرندگان در ۶۱.۵ با پرندگان شاهد تفاوت نداشت، از طرفی در پروفیل اسید چرب نیز تغییر محسوسی دیده تایید نشد. کافری و همکاران(۱۹۸۶) بیان داشتند که اگر چه پرندگان نر به طور معمول دارای پوست نازکتری از ماده ها هستند، اما استحکام پوست آنها به علت داشتن چربی کمتر در زیر پوست، بیشتر است. مقاومت کمتر پوست ضخیم پرندگان ماده مبتلا به OBS ممکن است با بافت چربی هیپودرمی آنها در ارتباط باشد. گرانوت و همکاران(۱۹۹۱) بیان داشتند که میزان پارگی پوست در ماده ها با کاهش محتوی کلاژن پوست در ارتباط بوده است. اسمیت و همکاران همچنین نشان دادند که کلاژن غیر محلول در پوست نرها بیشتر است که این ممکن در کاهش مشکلات محلولیت وجذب آب که اغلب در مورد لاشه های مبتلا به OBS در مخازن آب سرد رخ می دهد، اهمیت زیادی داشته باشد.
عوامل موثر
الف)روند حالت کشتار
به نظر می رسد دمای آب گرم و مجموعه برجستگی های موجود بر روی پوست در شدت OBS موثر باشد. فلتچروتوماسون (۱۹۸۰) استنتاج کردند که آب گرم ۶۰ درجه به مدت ۲۵ ثانیه یا ۵۳ درجه در ۶۰ ثانیه تاثیر کمی در افزایش رطوبتی که متعاقب سرد شدن به وجود می آید،داشته است،لیکن روی پوست موثر است. بنابر این افزایش دمای آب گرم موجب افزایش قطعی در چربی ظاهری و شدت آن در پوست می شود. همچنین با افزایش زمان،بازده رطوبت و چربی افزایش یافته و پوست شلتر و استحکام آن کمتر شده بود. فلتچروتوماسون استنتاج کردند که دمای آب گرم بالاتر در مدت زمان کوتاه تر می تواند موجب کاهش آب سرد زیر جلدی گردد و استحکام پوست بیشتر شود. اگر چه ممکن است هزینه در این حالت برای پوست چرب اندکی بیشتر شود. در حالی که روند این حالات بدون شکستگی قبلی در اتصالات عرضی کلاژن پوست ایجاد شده باشد، اندک است.
ب)جیره
با توجه به اینکه تاثیر مستقیم روغن طبیعی لاشه،اجزا طبیعی جیره و به خصوص چربی در این ناهنجاری مورد تردید است، لیکن مدرک خوبی دررابطه با سطوح چربی در جیره یا چربی اشباع جیره نیست. جن سن و همکاران نشان دادند که رابطه ای بین OBS و چربی غیر اشباع جیره وجود دارد. گارت و جن سن و همکاران در واقع بیان کردند که OBS معمولا در پرندگان تغذیه شده باپیه بیشتر از آنهایی که با روغن غیر اشباع تغذیه شده اند، اتفاق می افتد. قابلیت دسترسی به انرژی جیره به خودی خود و یا تعادل انرژی نسب به پروتیین ممکن است از جمله عوامل موثر در OBS باشد. کافری و همکاران استنتاج کردند نه انرژی بالاتر جیره نسبت به پروتیین موجب ایجاد پوست ضعیف تر و پر چرب تر می شود بر خلاف این یافته، وینبرگ مشاهده کرد که رابطه ای بین انرژی و پروتیین جیره و محتوی چربی پوست یا توانایی انبساط پذیری پوست وجود ندارد. در خصوص نقش افزودنی ها به خوراک و تاثیر آن در OBS نیز مطالعات زیادی انجام شد برای مثال گرانوت و همکاران بیان کردند که ممکن است آنتی کوکسیدیال هالوفاژینون مانع سنتز کلاژن پوست شده در نتیجه پوست کم چرب تر و به آسانی پاره می شود . هالوفاژینون باعث می شود فیبروبلاست پوست پرولین کمتری به سمت کلاژن بفرستد. از آنجایی که تاثیر سایر آنتی کوکسیدال ها روی توسعه پوست گزارش نشده است، لیکن باید فرض شود که هالوژینون مستقیما با OBS مرتبط نمی باشد. سطوح مس و ویتامین A جیره مورد بررسی قرار گرفت. کمبود مس می تواند اتصال عرضی کلاژن و الاستین را کاهش دهد. (ایر ۱۹۸۴، رام شاو و همکاران ۱۹۸۶). به هر حال تاثیر کمبود تنها مس یا کمبودی که در اثر سطوح بالای روی ایجاد می شود در OBS مورد تردید است چرا که تحت چنین شرایط عدم تعادل مواد مغذی، روند رشد و نمو طبیعی نمی باشد. گارت نشان داد که ویتامین A اضافه موجب کاهش کراتینه شدن طبیعی پوست می شود.
ج) دمای محیطی
OBS تنها در جوجه های گوشتی پرورش یافته در آب و هوای گرم بروز می کند. گارت اشاره کرد که دمای محیطی یک عامل مستعد کننده مهم است در حالی که جن سن و همکاران با استفاده از وضعیت های دمایی بالا در رشد، توانستند این وضعیت را دو برابر کنند. با افزایش دمای محیطی، پرندگان چربی بیشتری به همراه ذخایر مواد معدنی به زیر پوست منتقل می شود.
درمان اولیه و پیشگیری:
اگر OBS رخ دهد، تنها راه حل سریع عملی تغییر شرایط مراحل کشتار و آماده سازی، به خصوص درجه حرارت آب و زمان خارج کردن از آن می باشد.از آنجایی که دلیل واقعی غیر عادی شدن اتصالات عرضی کلاژن ناشناخته است، به نظر می رسد چربی جیره تنها عامل باشد، اما نشانه هایی از مشکلات بیشتر با استفاده از چربی های اشباع مانند پیه وجود دارد. جیره غذایی باید دارای مقادیر کافی مس و فاقد مقادیر اضافی ویتامین A و یا روی باشد.
